ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΛΟΓΟ

Το άλογο είναι ψηλό ζώο, (υπάρχουν 1000 φυλές αλόγων που το ύψος τους ξεκινάει από 50 εκατοστά μέχρι και 180 εκατοστά) γνωστό για την περήφανη όψη του. Γεννάει κάθε φορά συνήθως ένα μωρό, σπανιότερα δύο, και το θηλυκό τα θηλάζει μέχρι την ηλικία των 6-7 μηνών και στη φύση μέχρι την ηλικία του ενός έτους.

Έχουν πυκνό τρίχωμα που αποτελείται από κοντές και απαλές τρίχες. Ζουν πολλά χρόνια και ο μέσος όρος ζωής του φτάνει τα 25 έως 30 χρόνια. Αν και πιστευόταν ότι δεν είναι ιδιαίτερα έξυπνο ζώο, όπως δείχνει και το όνομά του, έχει αποδειχτεί ότι κατέχει ευφυΐα που έχει να κάνει με την εκμάθηση καθηκόντων, τη μνήμη και τη λύση προβλημάτων.

Σήμερα η χρήση του ως μεταφορικό μέσο στην Ευρώπη έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Παραμένει όμως σε πολλές χώρες της Ασίας, και σε ενδοχώρες της Λατινικής Αμερικής. Άλογα απαντώνται, εκτός από άθλημα στην ιππασία και τον ιππόδρομο, σε προεδρικές και βασιλικές φρουρές αλλά και σε ορισμένες άλλες περιπτώσεις, όπως σε έφιππες αστυνομικές δυνάμεις, καθώς και στις κοινωνίες των Άμις. Το άλογο χρησιμοποιείται επίσης στις παραδοσιακές γιορτές, καθώς και στο κυνήγι αλεπούδων στη Σκωτία και στην Αγγλία.

Παρά το γεγονός ότι η λέξη «άλογο» ετυμολογικά προέρχεται από το αρχαίο επίθετο «άλογος», που σημαίνει «αυτός που στερείται λογικής» και χρησιμοποιήθηκε αρχικά στη στρατιωτική γλώσσα για να αντιδιαστείλει «τον έλλογο στρατιώτη» από το «άλογο ζώο», το άλογο ή ίππος ή άτι ή φαρί δεν μοιάζει διόλου να στερείται νου και συναισθημάτων.
Στη μυθολογία, δεν στερείται καν λόγου, εφόσον στον Όμηρο τα άλογα όχι μόνο μιλούν με ανθρώπινη φωνή, αλλά προλέγουν και τον θάνατο του αφέντη τους.

Ο Καβάφης, αντλώντας από την ομηρική πηγή, στο ποίημά του «Τα άλογα του Αχιλλέως» βάζει τους δύο ίππους του Αχιλλέα να θρηνούν με ανθρώπινη λαλιά για τον χαμό του Πατρόκλου. Ο θρήνος τους είναι τόσο γνήσιος, τόσο αυθεντικά ανθρώπινος που ακόμα κι ο Δίας, θαυμάζοντας το μεγαλείο της ψυχής τους, λυπάται για τη θλιβερή μοίρα της ανθρωπότητας, στην οποία τα άλογα, άθελά τους, βρέθηκαν να διαδραματίζουν μοιραίο ρόλο.

«Τον Πάτροκλο σαν είδαν σκοτωμένο,
που ήταν τόσο ανδρείος, και δυνατός, και νέος,
άρχισαν τ’ άλογα να κλαίνε του Αχιλλέως». 

Η ευγένεια και η αγνότητα των συναισθημάτων των αλόγων δεν εντυπωσιάζει μόνο τον αρχηγό των θεών και τον ποιητή αλλά και τον αναγνώστη, καθώς ο θρήνος τους προϋποθέτει όχι μόνον νου για τη συνειδητοποίηση της ματαιότητας της ανθρώπινων πραγμάτων αλλά και αγάπη είτε με τη στενή έννοια της φιλικής αγάπης μεταξύ ανθρώπων είτε με την ευρύτερη έννοια της αγάπης προς τον πλησίον. 

«…Όμως τα δάκρυα των 
για του θανάτου την παντοτινή 
την συμφοράν εχύνανε τα δυό τα ζώα τα ευγενή».

Έτσι, το άλογο, από την αρχαία ακόμα εποχή, δεν είναι απλώς ο πιστός συμπολεμιστής του ανθρώπου, για τη ζωή του οποίου πολλές φορές δίνει τη δική του, αλλά και ο αχώριστος συνταξιδιώτης στη ζωή και τον θάνατο, προσφέροντας όχι μόνο το μέγεθος της σωματικής του δύναμης και ομορφιάς, αλλά και έναν πλούτο αγνών και ευγενικών συναισθημάτων και μια καθολική θεώρηση της ανθρώπινης ζωής που μόνο εκείνο μπορεί να δει με την αθάνατη ματιά του.

Το άλογο προσφέρει απλόχερα στον άνθρωπο την αίσθηση ελευθερίας με την κίνησή του, την αίσθηση της αιωνιότητας με την αρχοντιά και την περηφάνια του, την αίσθηση της ασφάλειας με την ταχύτητα και τη δύναμή του, την αίσθηση της συντροφικότητας με την ζεστασιά και την προσφορά των χαρισμάτων του και το έντονο αίσθημα της τρυφερότητας και της αγάπης με το κοίταγμά του. Και γίνεται φίλος αχώριστος του ανθρώπου, παρασύροντάς τον σε διαδρομές απέραντης ομορφιάς, οδηγώντας τον μέσα από δύσβατα και σκοτεινά μονοπάτια, ίσως ακόμα και συνοδεύοντας ή θρηνώντας τον στο τελευταίο του ταξίδι…

Στην ελληνική παράδοση το άλογο γενικά κατέχει ιδιαίτερη θέση. Η αγάπη των Ελλήνων στ΄ άλογα διαφαίνεται από τους μυθικούς χρόνους. Πολλοί αρχαίοι ημίθεοι και Βασιλείς διέπρεψαν με ονομαστά άλογα όπως ο Ηρακλής, ή ο Περσέας με τον περίφημο φτερωτό Πήγασο, αλλά και ο Μέγας Αλέξανδρος με τον ονομαστό "Βουκεφάλα" που τον μετέφερε μέχρι την Ινδία. Οι αρχαίοι Έλληνες γλύπτες άρχισαν πρώτοι να παρουσίαζουν τη τέλεια τέχνη τους σμιλεύοντας σε μάρμαρο τέλεια άλογα στολίζοντας τους καλλίτερους ναούς τους, όπως τον Παρθενώνα, και ιερούς χώρους όπως την Ελευσίνα. Σήμερα ακόμη οι ωραιότεροι αδριάντες θεωρούνται εκείνοι των έφιππων που στολίζουν τις κυριότερες πλατείες των πόλεων.

Στη λαϊκή ελληνική συνείδηση ο ίππος έχει συνδεθεί με ιδιαίτερα χαρίσματα αλλά και με πλήθος από δοξασίες. Όπως για παράδειγμα αν χλιμιτρίζει στον ύπνο του το άλογο θα πεθάνει τ΄ αφεντικό του, ή ανάλογα με το χλιμίτρισμα προαναγγέλει τη μεταβολή του καιρού. Στα άλογα οι Έλληνες δίνουν διάφορες ονομασίες όπως "Καράς", "Ρούσος", "Ψαρρής", "Ντορής", "Μπάλιος", "Μελίσσης" που περισσότερο έχουν να κάνουν με το χρώμα του τριχώματης τους. Στα Μεσαιωνικά ποιήματα τα λεγόμενα Ακριτικά, κυριαρχούν τα ονόματα "Γρίβας", "Μαύρος" και "Πέπανος". Πολλά επίσης κλέφτικα τραγούδια κάνουν αναφορά σε άλογα με την έννοια του πιστότερου σύντροφου του πολεμιστή που δεν τον εγκαταλείπει ακόμα και τραυματισμένο προτρέποντάς τον μάλιστα να καβαλικέψει και πάλι για να συνεχίσουν. Χαρακτηριστικό το ακόλουθο λυρικό δημοτικό σε απάντηση του κατάκοιτου ήρωα προς το αγαπημένο του άλογο:

-Δεν μπορώ καημένε "γρίβα", γιατί μ΄ έχουν λαβωμένο,

στη καρδιά πετυχημένο.

Σύρε σκάψε με τα νύχια, με τ΄ αργυροπέταλά σου,

τράβηξέ με, με τα δόντια, ρίξε με μέσα στο χώμα.

Έπαρε και τ΄ άρματά μου, δώσε τα στα γονικά μου,

Έπαρε και το μαντήλι, το χρυσό μου δακτυλίδι,

να τα δώσεις της καλής μου, να με κλαίει σαν τα βλέπει.

Για την εξέλιξη του αλόγου από τον πρωτόγονο μέχρι τον σύγχρονο ίππο χρειάστηκαν περισσότερο από εξήντα εκατομμύρια έτη και οι μορφολογικές διαφορές που παρατηρούνται οφείλονται τόσο στην προσαρμογή του στο φυσικό περιβάλλον και το κλίμα όσο και στην επιλεκτική αναπαραγωγή του. Από τις αρχαιότερες ράτσες είναι η βερβερική που προέρχεται από την έρημο της βορείου Αφρικής και η καθαρόαιμη Αραβική που εμφανίζεται από το 2500 π.χ. στην Αραβική Χερσόνησο. Στην Αμερικανική Ήπειρο μετά το τέλος των Παγετώνων τα άλογα εξαφανίστηκαν μέχρι τον 16ο αιώνα όταν οι Ισπανοί κατακτητές τα έφεραν μαζί τους και αργότερα οι Ινδιάνοι τα χρησιμοποίησαν στο κυνήγι και στον πόλεμο μετατρέποντας τα στους αχώριστους συντρόφους τους. Την ίδια περίοδο, μεταξύ 17ου και 18ου αιώνα, το ενδιαφέρον των ευγενών για τους ιππικούς αγώνες ώθησε τους Άγγλους να δημιουργήσουν καθαρόαιμα άλογα διασταυρώνοντας αραβικά ή βερβερικά με ντόπιες φοράδες. 

 

Γενικά χαρακτηριστικά
Τα άλογα χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες, τα θερμόαιμα στα οποία υπάγονται τα καθαρόαιμα με ρίζες από την αραβική και την βερβερική ράτσα όπως αναφέραμε πρωτύτερα, και τα ψυχρόαιμα που ανήκουν τα βαριά ευρωπαικά άλογα που κατάγονται από το άλογο των Δασών. Ο μέσος όρος ζωής ενός αλόγου κυμαίνεται μεταξύ 25–30 χρόνων ενώ το ύψος και το βάρος τους εξαρτάται από τη ράτσα. Ένα άλογο ιππασίας συνήθως ζυγίζει 500-600 κιλά και έχει ύψος 157-173 εκατοστά. Να αναφέρουμε εδώ ότι το ύψος υπολογίζεται από το έδαφος μέχρι την ακρωμία, το υψηλότερο σημείο της ράχης του αλόγου. Η κίνηση τους χωρίζεται σε 4 βασικές κατηγορίες. Το βάδην, το τροχάδην που η κίνηση γίνεται σε δύο χρόνους και τα πόδια κινούνται χιαστί, τον τριποδισμό που γίνεται σε τρεις χρόνους και τον καλπασμό που το άλογο τρέχει με μία μέση ταχύτητα 40-48 χλμ ανά ώρα.

 

Τα άλογα έχουν έντονα ανεπτυγμένες και τις πέντε τους αισθήσεις. Έχουν τεράστιο πεδίο περιφερειακής όρασης έχοντας όμως δύο τυφλά σημεία, ένα πίσω τους ακριβώς και ένα δύο μέτρα μπροστά ή κάτω από τη μύτη τους. Η ακοή τους είναι πολύ ανεπτυγμένη και τα αυτιά τους εκφραστικά καθώς στρέφονται προς την κατεύθυνση του ήχου που τους τραβάει την προσοχή. Καμιά φορά τα στρέφουν εντελώς προς τα πίσω, συνήθως όταν είναι ενοχλημένα και δεν έχουν φιλική διάθεση απέναντι μας. Επίσης ανεπτυγμένη είναι η όσφρηση τους καθώς οι φοράδες μπορούν να ξεχωρίζουν τα πουλάρια τους, το αρσενικό να εντοπίζει την φοράδα που είναι έτοιμη να ζευγαρώσει και παλιότερα μπορούσαν να εντοπίσουν νερό από πολύ μακρινές αποστάσεις ή να αποφεύγουν κινδύνους. Επίσης η αίσθηση της αφής είναι αρκετά ανεπτυγμένη αφού μπορούν να αισθανθούν ακόμα και μία μύγα στην πλάτη τους. Κατά συνέπεια, όταν ένα άλογο δεν αντιδρά στις εντολές του ιππέα κάτω από την πίεση του ποδιού του συνήθως έχει απευαισθητοποιηθεί λόγω λανθασμένης ή υπερβολικής χρήσης του ιππέα. Τέλος, η γεύση τούς δίνει την ικανότητα να ξεχωρίζουν τα δηλητηριώδη φυτά που είναι συνήθως πικρά και σε γενικές γραμμές τους αρέσουν πολύ οι γλυκές τροφές. Ξεχωρίζουν εύκολα λιχουδιές που χρησιμοποιούν οι ιππείς για την ανταμοιβή τους όπως καρότα, ειδικές καραμέλες ή κύβους ζάχαρης.

ΑναπαραγωγήΟι φοράδες είναι σε φάση αναπαραγωγής την άνοιξη και το καλοκαίρι και δεδομένου ότι η κύηση διαρκεί 11 μήνες η φύση έχει προνοήσει ώστε τα πουλάρια να γεννιούνται την κατάλληλη εποχή του έτους όταν δεν κάνει πολύ κρύο. Η γέννα συνήθως λαμβάνει χώρα λίγο πριν το ξημέρωμα, στιγμή την οποία, σύμφωνα με την παράδοση, επέλεγαν οι φοράδες ώστε οι θύτες των αλόγων, όπως οι λύκοι, να κοιμούνται και εκείνες να αισθάνονται πιο ασφαλείς. Διαρκεί συνήθως 15-30 λεπτά και το πουλάρι αμέσως μετά θηλάζει για περίπου 4 ώρες αποκτώντας τις πρώτες άμυνες του οργανισμού του με το πρωτόγαλα.

Τα πουλάρια μένουν κοντά στη μάνα τους τουλάχιστον για 6 μήνες, ελεύθερα σε λιβάδι. Μεταξύ 3-6 μηνών το πουλάρι απογαλακτίζεται, κάτι το οποίο συνίσταται να μην γίνει απότομα διότι μπορεί να προκαλέσει διάφορες ανεπιθύμητες συνέπειες όπως έντονη ψυχολογική διαταραχή, ανορεξία κλπ. Μπορούμε αρχικά να βάλουμε το πουλάρι με την μητέρα του σε διπλανούς σταύλους ώστε να σταματήσει μεν να θηλάζει αλλά να εξακολουθεί να έχει επαφή μαζί της.

Τα εξημερωμένα άλογα προέρχονται από το είδος Ταρπάν το οποίο εξημερώθηκε στην Ασία, καθώς και από το είδος Πρζεβάλσκι (Przewalski) που εξημερώθηκε από τους Μογγόλους.

Τα εξημερωμένα άλογα χρησιμοποίησαν αρκετοί πολιτισμοί από την προϊστορία μέχρι το Μεσαίωνα, όπως οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Πέρσες, οι Έλληνες, οι Εβραίοι, οιΑιγύπτιοι, οι Ρωμαίοι και οι Άραβες.Ως τόπος εξημέρωσης του αλόγου θεωρείται η περιοχή της νότιας Ρωσίας και Ουκρανίας, όπου υπήρχαν μεγάλες στέπες με αγέλες από άγρια άλογα. Αργότερα το άλογο εξαπλώθηκε σε άλλες περιοχές με τις μετακινήσεις μεγάλων πληθυσμών. Κατά την εποχή του χαλκού είχε επεκταθεί από τη νότια Ρωσία μέχρι το Καζακστάν και την Αρμενία, ενώ εμφανίστηκε κοντά στη Μεσοποταμία το 3.000 π.Χ. Οι Υξώς διέδωσαν το άλογο στην Αίγυπτο, όπου χρησιμοποιήθηκε επίσης για τη μεταφορά της άρχουσας τάξης και αναπτύχθηκε και η ιπποφορβία. Στην Περσική αυτοκρατορία ήταν ξακουστοί ιππείς οι Σκύθες, που κατοικούσαν σε περιοχή βόρεια της Μαύρης θάλασσας.

 

ΕκπαίδευσηΤα άλογα ενηλικιώνονται σε ηλικία 4 ετών αλλά συνήθως από τα 3 έτη και μετά ξεκινάει το ‘σπάσιμο’ όπως λέγεται του άλογου ώστε να είναι έτοιμο να ιππευτεί. Τότε το παίρνουμε από το βοσκοτόπι και ξεκινάμε την εκπαίδευση του εξοικειώνοντάς το αρχικά με το καπίστρι, τη σέλα και τα ηνία. Επίσης ξεκινάμε τις ασκήσεις με τον συραγωγέα, το σκοινί που μας επιτρέπει να το γυμνάσουμε χωρίς να το ιππεύουμε.

Εφόσον το άλογο περάσει την προαναφερθείσα φάση, ο εκπαιδευτής αρχίζει σιγά σιγά την ίππευση του νεαρού άλογου. Η σχέση του ανθρώπου με το άλογο χτίζεται μέρα με την μέρα και θέλει μεγάλη προσοχή η πρωταρχική τους εκπαίδευση. Η κακομεταχείριση ή μία στιγμή φόβου μπορεί να αποτυπωθεί στην μνήμη του ζώου για πολλά χρόνια και να επηρεάσει αρνητικά τον χαρακτήρα του. Η δύστροπη συμπεριφορά που εμφανίζουν ορισμένα άλογα, όπως το να κλωτσούν ή να δαγκώνουν, οφείλεται συνήθως σε κακοποίηση στο παρελθόν. 

Την εκπαίδευση ενός νεαρού ίππου αναλαμβάνει επί το πλείστον ένας έμπειρος εκπαιδευτής ώστε να δώσει στο άλογο την απαραίτητη εμπιστοσύνη που χρειάζεται για να εκτελέσει σωστά τις ασκήσεις του εκάστοτε ιππικού αθλήματος. Για τον λόγο αυτό βλέπουμε συνήθως στα ιππικά αθλήματα να αγωνίζονται τα νέα άλογα ηλικίας 5-7 ετών με επαγγελματίες ή πολύ έμπειρους αναβάτες και αντίστοιχα τους νέους ιππείς να ιππεύουν πιο έμπειρα άλογα που θα συγχωρέσουν ευκολότερα τα λάθη τους προσδίδοντας τους εμπειρία και εμπιστοσύνη. Σίγουρα τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά όταν ένα άλογο εμπιστευτεί τον αναβάτη του και νιώσει ασφαλές μαζί του.

Είναι επίσης σημαντικό να αναφέρουμε εδώ ότι για να μπορέσει ένα άλογο να αντεπεξέλθει σε ένα απαιτητικό πρόγραμμα προπόνησης – αγώνων πρέπει να του προσφέρουμε συχνά διαλείμματα από τις υποχρεώσεις του φέρνοντας το πιο κοντά στο φυσικό του περιβάλλον. Μία βόλτα στην εξοχή ή ένα μπάνιο στη θάλασσα το καλοκαίρι τους αρέσει πολύ και τα βοηθά να αλλάξουν παραστάσεις.

 

Όσοι από εσάς θα θέλατε να μάθετε περισσότερα για τα περήφανα αυτά ζώα δεν έχετε παρά να κάνετε μια βόλτα σε κάποιον από τους ιππικούς ομίλους της περιοχής σας όπου λειτουργούν και σχολές για αρχαρίους ώστε να αποκτήσετε τη δική σας εμπειρία (ΟΜΙΛΟΙ). Η επαφή με το άλογο και τη φύση είναι σίγουρα ένα ευχάριστο διάλειμμα από το απαιτητικό καθημερινό σας πρόγραμμα που θα σας βοηθήσει να ξεφύγετε και να χαλαρώσετε. Κάνοντας μερικά μαθήματα μπορείτε να απολαύσετε βόλτες σε μέρη που δεν πάει ο νους σας και μάλιστα με ένα αρκετά χαμηλό κόστος. Η τιμή για ένα ωριαίο μάθημα συνήθως δεν υπερβαίνει τα 20-25 ευρώ και μάλιστα συχνά αρκετοί όμιλοι κάνουν προσφορές όπου η τιμή πέφτει ακόμα και στο μισό. Η εκμάθηση ιππασίας μπορεί να ξεκινήσει από την ηλικία των 6 ετών χωρίς να υπάρχει όριο ηλικίας για τους μεγαλύτερους. Τα άλογα των σχολών ή τα πόνυ για τα παιδάκια είναι πολύ ήρεμα, κατάλληλα να υποδεχτούν έναν πρωτάρη στην σέλα τους, και σε συνδυασμό με τους καταρτισμένους προπονητές τηρούνται όλοι οι απαραίτητοι κανόνες ασφαλείας. Τέλος σχετικά με τον εξοπλισμό που απαιτείται στα πρώτα σας μαθήματα δεν είναι απαραίτητο να προβείτε σε κάποια αγορά. Φορέστε απλά το τζιν σας, παπούτσια που βοηθάνε το πόδι να μην γλιστρά από τον αναβολέα (εκεί όπου τοποθετούμε τα πόδια μας) και δανειστείτε από την σχολή ένα καπέλο που είναι το κράνος ασφαλείας. Αν μετέπειτα αποφασίσετε να ασχοληθείτε με το άθλημα μπορείτε να αγοράσετε ένα κράνος, μπότες και ένα παντελόνι ιππασίας από τα εξειδικευμένα καταστήματα ιππασίας. 


Φιλικά
Horseriders


Υ.Γ. Κι αν όλα αυτά δεν σας έπεισαν…


Εκεί που σκάει το κύμα…

Αγαπώ τη θάλασσα… είναι ο χώρος που αναπνέω καλύτερα…γεμίζω τα πνευμόνια μου με αρμύρα και χάνεται το βλέμμα μου στο μπλε… Αρχίζω να τρέχω στην αμμουδιά και χάνομαι στα κύματα… η απόλυτη αίσθηση της ελευθερίας… κι εκεί που χάνεται το βλέμμα μου και ζαλίζομαι απ’ την τόση ομορφιά, εκεί στο τέλος της αμμουδιάς, εκεί που η εικόνα είχε γίνει όσο μαγική νόμιζα ότι μπορούσε ξεπροβάλλει η μορφή ενός μοναδικού αλόγου…  

με μαγνήτισε και απορώ με το πόσο πολύ ταίριαζε στη μαγεία της στιγμής… ελευθερία, πάθος, δύναμη, μαγεία… άλογα… Αγνάντευσα τη χαίτη του έτσι όπως ξεκίναγε από την αμμουδιά και χτένιζε τα κύματα… έκλεισα τα μάτια και προσπάθησα να ξεχωρίσω τον παφλασμό από τον καλπασμό του και η ηχώ της στιγμής γέμισε την ανάσα μου… αν έπρεπε να φυλακίσω μια στιγμή μέσα μου και να την κάνω ολόδικιά μου για πάντα θα ‘ταν αυτή… Μα δε φυλακίζεται η ελευθερία, ούτε το περήφανο αυτό ζώο που χάθηκε από μπροστά μου όπως εμφανίστηκε… κι ήταν η σπίθα στα μάτια του πιο λαμπερή κι απ’ το ηλιοβασίλεμα…

HorseRiders